زوفا

Hyssous officinalis

دوران گل دهی : خرداد تا شهریور
زمان برداشت سرشاخه ها : خرداد تا شهریور
(تیره نعناع) ؛ گیاهی است بوته ای که قسمت پایین آن چوبی و ساقه های آن علفی است . طول آن به ۵۰ سانتی متر می رسد. برگ های آن باریک و ساقه چهارگوش است . از بغل برگ های فوقانی گل های آبی رنگ می رویند. میوه آن فندقه و چهار قسمتی است این گیاه در مناطق مدیترانه ای یافت می شود .در قدیم آن را در باغ ها کاشته و برای درمان ناراحتی های معده و سینه بکار می برده اند. امروزه آن را برای مصارف دارویی می کارند .
در اوائل گل دادن گیاه سرشاخه های آن را از قسمت های نرم فوقانی ساقه می چینند. گیاه خود را سریعا ترمیم می کند و به همین خاطر می توان ۲ تا ۳ بار در سال از آن برداشت نمود. آن ها را در محلی خشک و سایه یا در خشک کن با حداکثر ۳۵ درجه سانتیگراد خشک می کنند. سپس در ظرفی دربسته و در جایی خشک نگهداری می کنند. آن ها محتوی یک اسانس روغنی که دارای پینن ، لیمونن و پینسافن و همچنین مواد دیگری از قبیل یک گلوکوزید – فلاون ، هسپریدین ، تانن ها و مواد دیگر هستند.
از این گیاه در درمان ناراحتی های دستگاه تنفسی از قبیل مجاری تنفسی فوقانی ،سرفه ، سیاه سرفه ،برنشیت و آسم استفاده می گردد. دم کرده ای از این گیاه به مقدار دو قاشق مربا خوری در یک چهارم لیتر آب تهیه می کنند که هر ساعت با قاشق سوپ خوری از آن می خورند. این دم کرده را در صورت تورم مجاری ادرار ،کلیه ها و کیسه صفرا استفاده می کنند. این گیاه مثل مریم گلی اثر آرام کننده روی سیستم تعرق دارد . در صورت وجود تحریکات ، مصرف این گیاه توصیه نمی شود و اگر به مقدار زیاد خصوصا به شکل اسانس روغنی مورد مصرف قرار گیرد ایجاد تشنج می کند.
مشخصات گياه زوفا
از این گیاه در درمان ناراحتی های دستگاه تنفسی از قبیل مجاری تنفسی فوقانی، سرفه، سیاه سرفه، برنشیت و آسم استفاده می گردد. دم کرده ای از این گیاه به مقدار دو قاشق مربا خوری در یک چهارم لیتر آب تهیه می کنند که هر ساعت با قاشق سوپ خوری از آن می خورند. این دم کرده را در صورت تورم مجاری ادرار ،کلیه ها و کیسه صفرا استفاده می کنند. این گیاه مثل مریم گلی اثر آرام کننده روی سیستم تعرق دارد. در صورت وجود تحریکات ، مصرف این گیاه توصیه نمی شود و اگر به مقدار زیاد خصوصا به شکل اسانس روغنی مورد مصرف قرار گیرد ایجاد تشنج می کند.

مشخصات گياه زوفا
زوفا گیاهی است پایا از تیره نعناعیان که به حالت خودرو می‌روید. ریشه اش ضخیم و منشعب و ساقه‌هایش نسبتاً چوبی و برگ‌هایش کوچک و متقابل و نوک تیز و بسیار معطر می‌باشد. گل‌هایش زیبا و معطر است. اسانس این گیاه مشابه اسانس نعناع است و مصرف طبی دارد.
گیاه زوفا Hyssop نام علمی Hyssopus Officinalis درختچه‌ای است که ارتفاع آن تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد. این گیاه بحالت خودرو در نواحی جنوب اروپا، ایران، هند، ترکیه و شوروی می‌روید. برگهای آن کوچک، نوک تیز و سبزرنگ است . گلهای آن آبی و گاهی سفید اند که در انتهای ساقه ظاهر می‌شود.
ريشه زوفا مستقيم است و انشعابات فراواني دارد ساقه چهارگوش، مستقيم دارد . قسمت تحتاني (پاي ساقه) چوبي و قهوه اي رنگ و از انشعابهاي فراواني برخوردار است ولي قسمت فوقاني آن نرم و سبز رنگ مي باشد. برگهاي صاف، فاقد دندانه، باريک، کشيده و کم و بيش نيزه اي شکل و رنگ آن سبز روشن است.
زوفا يکي از مهمترين گياهان دارويي و ادويه اي به شمار مي رود . از دم کرده پيکر رويشي اين گياه براي درمان بيماريهاي مربوط به دستگاه تنفس مانند سرفه، سياه سرفه، برونشيت و آسم استفاده مي شود. مواد موثره اين گياه سبب افزايش فشارخون، هضم غذا و همچينين کاهش تورم مي شود. زوفا اگر چه تلخ مزه است ولي به عنوان طعم دهنده مواد غذايي و همچنين در تهيه سس مورد استفاده قرار مي گرد.

اسانس زوفا
خاصيت ضد قارچي و باکتريايي دارد. اين اسانس در صنايع کنسروسازي ، نوشابه سازي و همچنين در صنايع آرايشي و بهداشتي کاربرد فراواني دارد. به علت نوش فراواني که در گلهاي اين گياه به وجود مي آيد. در رديف گياهان مولد عسل قرار دارد. عسل حاصله از آن کيفيت بسيار مطلوبي دارد.

خواص داروئی زوفا
زوفا از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است.

۱) سرفه و ناراحتي هاي ريوي را برطرف مي كند .
۲) نرم كننده سينه است
۳) خلط آور است
۱) سرفه و ناراحتي هاي ريوي را برطرف مي كند .
۲) نرم كننده سينه است .
۳) خلط آور است .
۴) معده را تقويت مي كند .
۵) نفخ شكم را برطرف مي كند .
۶) ادرار آور است .
۷) داروي مفيدي براي مداواي آسم است .
۸) اشتها را زياد مي كند .
۹) براي رفع كم خوني مفيد است .
۱۰) افسردگي را برطرف مي كند .
۱۱) براي درمان صرع مفيد است .
۱۲) براي التيام زخم برگهاي زوفا را له كرده و روي زخم بگذاريد .
۱۳) براي درمان تب خال مفيد است و كسانيكه تب خال مي زنند بايد از دم كرده زوفا استفاده كنند .
۱۴) در قديم از زوفا براي سقط جنين استفاده مي كردند .
۱۵) درد شكستگي را مي توان با كمپرس زوفا آرام كرد .

نوشيدن زوفاي جوشيده با عسل و گياه سداب به کساني کمک مي کند که به سرفه هاي شديد، تنگي نفس، افراد مبتلا به رماتيسم وکساني که نفسشان با خس خس همراه است کمک مي کند . اين گياه همراه با عسل کرمهاي داخل شکم را مي کشد و کوبيده شده آن با انجير تازه به از خشکي در آمدن مزاج کمک ميکند اثر آن قويترهم مي شود.
اگر گل زنبق يا سوسن يا شاهي به آن اضافه شود اين گياه دارويي عالي براي ورم يا آماس لوزه در گلو است و اين تحت شرايطي است که به عنوان غرغره ازآن استقاده شود ماليدن پماد آن به سر شپش را از بين مي برد اين گياه براي کاهش بيماري خلط بسيار مناسب است و در تمام مشکلات ناشي از سرما يا بيماريهاي قفسه سينه و يا ريه مناسب است و اين تاثير هنگامي است که مثل شربت استفاده شود.

طرز استفاده از زوفا
دم كرده : مقدر ۰ ۵گرم برگ وشاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت ۱۵ دقيقه دم كنيد . مقدر مصرف اين دم كرده يك فنجان سه بار در روز است .

جوشانده زوفا : مقدر ۵۰ گرم برگ و سرشاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آبجوش دم كرده و بمدت نيم ساعت بگذاريد بآرامي بجوشد اين جوشانده را براي كمپرس استفاده كنيد .

تنطور زوفا ك اين تنطور را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريداري كنيد . مقدار مصرف آن۵-۱۰ قطره سه بار در روز مخلوط با آب است .

مضرات زوفا:
مصرف بيش از اندازه اين گياه براي كبد مضر است و همچنين چون اثر سقط جنين دارد بنابراين زنان حامله بايد از خوردن آن پرهيز كنند .
تنطور زوفا: اين تنطور را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريداري كنيد . مقدار مصرف آن۵-۱۰ قطره سه بار در روز مخلوط با آب است .

مضرات زوفا
مصرف بيش از اندازه اين گياه براي كبد مضر است و همچنين چون اثر سقط جنين دارد بنابراين زنان حامله بايد از خوردن آن پرهيز كنند .