گـل ساعتـی

Clematis recta

دوران گلدهی : خرداد – تیر زمان برداشت سرشاخه ها : خرداد – تیر (تیره آلاله) ؛ گیاهی پایا ، با ساقه ای بالا رونده و پرزدار است که دارای برگ های فوقانی چند قسمتی و متقابل و برگ های پایینی کامل هستند . از بغل برگ ها گل هایی با گلبرگ های سفید و پرچم های زرد می رویند. میوه این گیاه خشک و دارای کاکل است . نوع اروپایی آن در حاشیه جنگل ها ، در میان خار و خاشاک ، روی صخره ها خصوصا در مناطق معتدل می رویند . در طب قدیم این گیاه برای درمان بیماری های مقاربتی ،نقرس ، روماتیسم و بیماری های استخوانی بکار می رفته است. برای مصارف دارویی سرشاخه های آن را در موقع گل دهیچیده و آنها را در سایه و در مقابل جریان هوا خشک کرده و در ظروف دربسته نگهداری می کنند. آن ها محتوی گلوکوزیدها ، ساپونین ها و دیگر موادی که تاکنون بخوبی شناخته نشده اند می باشند. این گیاه امروزه خیلی کم مورد مصرف قرار می گیرد و عصاره این گیاه بصورت قطره علیه دردهای روماتیسمی ، میگرن ، ناراحتی های مغزی و درمان واریس بکار می رود . طب سنتی جوشانده این گیاه را بصورت کمپرس برای زخم های چرکین و اولسرها استفاده می کند. این گیاه سمی است ، ولی پس از خشک شدن حالت سمی آن کاهش می یابد . برگ های تازه اش می توانند باعث اگزما در روی پوست های حساس شوند که به سختی قابل درمان است.

اولسرها استفاده می کند. این گیاه سمی است ، ولی پس از خشک شدن حالت سمی آن کاهش می یابد . برگ های تازه اش می توانند باعث اگزما در روی پوست های حساس شوند که به سختی قابل درمان است. گل ساعتی (Passiflora caerulea ) ، گلی بسیار زیبا می باشد که به شکل ساعت می باشد . این گل که یک گیاه تزئینی محسوب می شود که به صورت پیچی می باشد و شاید در خانه های ایرانی یافت شود. گل ساعتی دارای خواص و فوایدی در طب سنتی نیز می باشد که در زیر به آن اشاره می کنیم . گل ساعتی ، گلی چند ساله ، بالارونده با ساقه هایی نرم و برگ هایی به رنگ سبز که رگ برگ های عمیقی در آن مشاهده می شود ، می باشد . گل ساعتی دارای رنگ هایی چون ارغوانی ، سفید و قرمز می باشد. این گیاه همچنین دارای میوه هایی (Passion Fruit ) به رنگ نارنجی می باشد که داخل آن تعدادی دانه هایکوچک قرار دارد . این میوه خوراکی بوده و مصرف آن منعی ندارد . گل ساعتی بومی امریکا می باشد و در اکثر نقاط این قاره کاشته می شود و به دیگر نقاط صادر می شود . این گیاه دارای طبیعتی گرم و خشک است . گیاهی است همیشه سبز که احتیاجات نوری بالایی دارد ، گلهای آن از اوایل تابستان تا اواسط پائیز ظاهر میشن.نامگذاری اون به دلیل شباهت گلبرگها و پرچمها و مادگی به شماره ها و عقربه های ساعت است. رنگ گلها مخلوطی از سفید و آبی و بنفش در اجزای مختلف گل هست. این گیاه به نور شدید نیاز دارد و در صورت کمبود نور به گل نمیرود.دمای هوا از بهار تا تابستان در محدوده ۲۴ درجه ودر زمستان بهترین دما ۱۵ درجه است. گیاه به تعویض هرساله گلدان احتیاج دارد، به این منظور هر سال بهار گیاه را هرس کرده و ساقه های ضعیف را حذف کنید و بعد در گلدان یک سایز بزرگتر قرار دهید انتخاب گلدان خیلی بزرگ سبب گل ندادن این گیاه میشود. گل ساعتی با نام علمی L. Passiflora incarnate دارای فلاونوئید، آلکالوئیدهای‌ گروه‌ هارمالا Harmala، اسید سیانیدریک‌، در میوه‌ آن‌ اسید سیتریک‌ و نیز دارای‌ پرولین، مالتول و اتیل مالتول است. مصرف اصلی آن در مشکلات خواب از جمله بد خوابی و بی خوابی است. دارای آثار مختلفی بر روی سیستم عصبی مرکزی (CNS)، از جمله آرام بخش، ضد اضطراب و ضد افسردگی است. گل ساعتی یکی از معمولی ترین و پرمصرف ترین آرام بخش های گیاهی است. اثرات درمانی گل ساعتی مربوط به فلاونوئیدها، آلکالوئیدها و قندهای موجود در آن است. مهمترین فلاونوئید موجود در گل ساعتی کرایزین (Chrysin) است که اثر آگونیستی بر روی رسپتورهای بنزودیازپینی مغز دارد و با مهار آنزیم های کاتابولیزه کننده گابا موجب افزایش غلظت آن و در نتیجه کاهش فعالیت سیستم اعصاب مرکزی و بروز اثرات آرام بخشی می گردد. مهمترین آلکالوئید موجود در گل ساعتی هارمان و هارمالین هستند که با مهار فعالیت آنزیم مونوآمینواکسیداز (MAO) موجب سداسیون می شوند. با مهار فعالیت آنزیم مونوآمینواکسیداز و افزایش میزان مبادله کننده های عصبی شامل سروتونین، نوراپی نفرین، دوپامین، در سیستم عصبی مرکزی، باعث اثرات آرام بخشی پایداری می شود.

در سیستم عصبی مرکزی، باعث اثرات آرام بخشی پایداری می شود. از بین قندهای موجود در گیاه گل ساعتی مالتول و اتیل مالتول دارای اثرات آرام بخشی بر روی CNS می باشند. اگرچه مصرف گیاه گل ساعتی به طور کلی بی ضرر به حساب می‌آید اما مصرف آن برای کودکان ، زنان باردار و شیرده و در ناراحتی های شدید گوارشی منع مصرف دارد.