شـقایـق

Papaver Rhoeas

دوران گل دهی : اردیبهشت تا شهریور زمان برداشت گل ها : اردیبهشت تا مرداد (تیره خشخاش)؛ گیاهی علفی یکساله با ساقه ای راست و منشعب است. برگ های آن شانه ای و متناوب است. از بغل این برگ ها گلهایی با دمگل بلند می رویند که در حالت غنچه خمیده و رو به پایین بوده و پس از شکفتن افراشته می شوند. گل های بزرگ با چهار عدد گلبرگ به رنگ قرمز آتشین و لکه های سیاه در پایین بوده و میوه کپسول است . تمام اندام های گیاه کرکدار و محتوی مقدار کمی شیرابه است. این گیاه روی خاک های دستی خرابه ها بصورت علف هرز در باغ ها و مزارع می روید . گلهای این گیاه در قدیم بخاطر اثرات آن روی بیماری های ریوی شناخته شده و بعنوان خواب آور برای کودکان استفاده می شده است . غنچه های قرمز این گیاه را درست قبل از شکفته شدن در هوای خوب و ساعات وسط روز با دست جمع آوری کرده سپس آن ها را در لایه های نازک در سایه و در جریان هوا یا در خشک کن با حداکثر ۳۵ درجه ساتنیگراد حرارت خشک می کنند غنچه های خشک شده باید در ظروف دربسته و دور از نور نگهداری شود. انها محتوی مقدار کمی از آلکالوئیدهای از قبیل روئدین ،روئژنین و روئروبین و همچنین یک ماده رنگی آنتوسیانیک قرمز می باشند. طب مردمی از این گیاه بعنوان آرام کننده ،علیه گرفتگی صدا و سرفه های شدید بکار می برند. دم کرده ای به مقدار دو قاشق مربا خوری از غنچه این گیاه در هر فنجان آب تهیه می کنند. این غنچه ها سمی نیستند ولی دیگر قسمت های گیاه کمی سمی می باشند. دیگر شقایق های وحشی فاقد مواد موثره بوده و جمع آوری نمی گردند. شقایق گونه‌های مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از شقایق که مخدر بوده و خواص دارویی نیز دارد اشاره شده است.

نگهداری شود. انها محتوی مقدار کمی از آلکالوئیدهای از قبیل روئدین ،روئژنین و روئروبین و همچنین یک ماده رنگی آنتوسیانیک قرمز می باشند. طب مردمی از این گیاه بعنوان آرام کننده ، علیه گرفتگی صدا و سرفه های شدید بکار می برند. دم کرده ای به مقدار دو قاشق مربا خوری از غنچه این گیاه در هر فنجان آب تهیه می کنند. این غنچه ها سمی نیستند ولی دیگر قسمت های گیاه کمی سمی می باشند. دیگر شقایق های وحشی فاقد مواد موثره بوده و جمع آوری نمی گردند. شقایق گونه‌های مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از شقایق که مخدر بوده و خواص دارویی نیز دارد اشاره شده است. به گزارش فانوس، شقایق گونه‌های مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از شقایق که مخدر بوده و خواص دارویی نیز دارد اشاره شده است. نام علمی شقایق سرخ Papaver rhoeas، نام فرانسه Coquelicot و نام انگلیسی آن Red poppy می‌باشد. نام‌های دیگر شقایق سرخ به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، شقایق، شقایق سرخ، خشخاش منثور و خشخاش‌بری نامیده شده است. مواد روئدین، مورفین، پارامورفین و نارکوتین و در ضمن دو ماده‌ی رنگی، لعاب، قند، صمغ، روژنین، اسیدرآدیک، و اسید پاپاوریک نیز در آن تشخیص داده شده است. مشخصات ظاهری گل شقایق سرخ گیاهی است علفی و یکساله با ساقه‌ای به ارتفاع حدود ۸۰ سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر، برگ‌های آن کرکدار و پهنک برگ‌ها منقسم به تقسیمات عمیق دندانه‌دار بخصوص در قسمت انتهایی ساقه است. در انتهای ساقه، گل دهنده و گل‌های آن درشت و سرخ رنگ که در ته جام اغلب گل‌ها لکه سیاهی رویت می‌شود. میوه‌اش شبیه به خشخاش مزروع (گُرزِگیاه تریاک) ولی در ابعاد کوچکتر و محتوی دانه‌ای سیاهرنگ می‌باشد. طبیعت شقایق سرخ طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی سرد و خشک می‌شود. رویش جغرافیایی: در اغلب نواحی معتدله آسیا، اروپا و شمال غرب آفریقا انتشار دارد. در ایران نیز بیشتر در استان‌های حاشیه دریای خزر، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، کرمان و فارس یافت می‌شود. ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گل شقایق: مواد روئدین، مورفین، پارامورفین و نارکوتین و در ضمن دو ماده‌ی رنگی، لعاب، قند، صمغ، روژنین، اسیدرآدیک، و اسید پاپاوریک نیز در آن تشخیص داده شده است. بخش مورد استفاده: گل. در ضمن میوه (گرزگیاه)، برگ و ریشه‌ی گیاه نیز خواص دارویی دارند. گرز گیاه را چنانچه خراش داده یا تیغ بزنند شیرابه‌ای از آن خارج می‌شود که مخدر است و خواص دارویی دارد.

رویش جغرافیایی در اغلب نواحی معتدله آسیا، اروپا و شمال غرب آفریقا انتشار دارد. در ایران نیز بیشتر در استان‌های حاشیه دریای خزر، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، کرمان و فارس یافت می‌شود. ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گل شقایق مواد روئدین، مورفین، پارامورفین و نارکوتین و در ضمن دو ماده‌ی رنگی، لعاب، قند، صمغ، روژنین، اسیدرآدیک، و اسید پاپاوریک نیز در آن تشخیص داده شده است. بخش مورد استفاده گل ، در ضمن میوه (گرزگیاه)، برگ و ریشه‌ی گیاه نیز خواص دارویی دارند. گرز گیاه را چنانچه خراش داده یا تیغ بزنند شیرابه‌ای از آن خارج می‌شود که مخدر است و خواص دارویی دارد. نحوه مصرف گل شقایق سرخ معمولاً گل شقایق را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند. خواص درمانی گل شقایق مسکن و مخدر ضعیف، خواب‌آور و آرام‌بخش، مسکن سرفه‌های مقاوم و خلط‌ آور، ضد سیاه سرفه و تب‌بر، تسکین دهنده دردهای سیاتیک و ضد یرقان، نرم کننده سینه و ضد نفس‌تنگی، نرم کننده و ضد التهاب، کاهنده ورم‌ها و ضد برونشیت، معرق در ذات الجنب و ضد تب‌های دانه‌ای می‌باشد. در ضمن برای نزله‌های ششی، آنژین‌ها، بیماری‌های سینه، زکام، گلودرد و آسم نیز مفید است. در استعمال خارجی جوشانده گل شقایق به صورت غرغره التیام‌بخش ناراحتی‌های مخاط دهان می‌باشد. خواص درمانی گرز و شیرابه موجود در آن مخدر، مسکن دردهای عمومی، آرام‌بخش، تقویت کننده بدن، ضد تب و خواب‌آور بخصوص برای اشخاص مسن و کودکان می‌باشد. خواص درمانی برگ و دانه‌ی سیاهرنگ داخل گُرز گیاه تسکین دهنده حرارت کبد و قطع کننده سیلان رحم می‌باشد. خواص برگ و تخم داخل کپسول شقایق سرخ از خشخاش معمولی (خشخاش تریاک) قوی‌تر است. نکته شقایق در جامعه گیاهی به عنوان تریاک بی‌زیان معروف است به دلیل اینکه آلکالوئیدهای سمّی در آن وجود ندارد.