سـنبل خطایـی

Angelica Archangelica

دوران گل دهی : تیر تا اواخر مرداد زمان برداشت ریشه ها : از شهریور تا آخر مهر (تیره چتریان)؛ گیاهی است دوساله دارای ریزوم مخروطی شکل تیره رنگ و ریشه های قوی در سال اول گیاه تنها دارای برگ های گسترده در سطح خاک بوده و در سال دوم ساقه بزرگ توخالی که شاخه های زیادی دارد و پوشیده از برگ های متناوب و غلاف دار است ظاهر می شود ، سپس در انتهای ساقه چتر های مرکبی که از گل های سبز رنگ تشکیل شده اند ظاهر می گردد. میوه آن دی آکن و تمام گیاه معطر است . این گیاه قسمت وسیعی از اروپا و آسیا خصوصا در مناطق شمالی و در ارتفاعات یافت می شود. این گیاه را در باغچه ها و مزارع نیز می کارند. برای تهیه دارو از ریشه و میوه آن استفاده می شود. ریشه ها را در پاییز فصل سال دوم یعنی زمانی که بیشترین مقدار اسانس های روغنی در آن موجود است از زمین در می آورند. ریشه ها را ابتدا کاملا پاک نموده و شسته وپس از خشک کردن در خرد کن با حرارت حداکثر ۳۵ درجه سانتی گراد خشک می کنند. میوه ها را بتدریج که گل ها به مرحله رسیدگی می رسند جمع آوری می کنند. به این ترتیب که گل ها را روی یک پارچه پهن کرده و پس از خشک شدن آن ها را تکان می دهند تا میوه ها از گل ها جدا شوندو هر دو قسمت جمع آوری شده دارای یک اسانس روغنی ،اسید های آلی ،مواد تلخ ،تانن ها و قند ها می باشند. مصرف این گیاه بعنوان آرام کننده سیستم اعصاب ،میگرن و ناراحتی های عصبی را کاهش داده تشنجات را تسکین می دهد. در داروسازی بعنوان مواد افزودنی برای معطر ساختن جوشانده های دارویی بکار رفته و بخاطر اثر مواد تلخ و خاصیت هضم کننده آن مورد استفاده قرار می گیرد. در مصارف خارجی از این گیاه در حمام ها و غرغره ها استفاده می شود. سنبل خطایی یک گیاه عسل دهنده بسیار خوب است. ام فارسی: سنبل ختایی

که گل ها را روی یک پارچه پهن کرده و پس از خشک شدن آن ها را تکان می دهند تا میوه ها از گل ها جدا شوند و هر دو قسمت جمع آوری شده دارای یک اسانس روغنی، اسید های آلی، مواد تلخ، تانن ها و قند ها می باشند. مصرف این گیاه بعنوان آرام کننده سیستم اعصاب، میگرن و ناراحتی های عصبی را کاهش داده تشنجات را تسکین می دهد. در داروسازی بعنوان مواد افزودنی برای معطر ساختن جوشانده های دارویی بکار رفته و بخاطر اثر مواد تلخ و خاصیت هضم کننده آن مورد استفاده قرار می گیرد. در مصارف خارجی از این گیاه در حمام ها و غرغره ها استفاده می شود. سنبل خطایی یک گیاه عسل دهنده بسیار خوب است. معرفی گیاه گل‌های سنبل ختایی به رنگ سفید متمایل به سبز تا زرد بوده، درون چترهایی با ۲۰ تا ۴۰ شعاع فاقد گریبان قرار دارند. میوه آن بیضوی، بالدار و به طول حدود ۷ و عرض حدود ۴ میلی‌متر است. پوسته خارجی میوه از داخل آن جدا می‌شود. ارتفاع گیاه سنبل ختایی به ۵۰ تا ۲۵۰ سانتی‌متر می‌رسد. ریزوم کوتاه، قوی، گوشتی و دارای ریشه‌های فیبری بلند است. برگ‌های آن بسیار بزرگ، به اندازه ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متر و بار شانه ای بوده، دمبرگ تو خالی دارند. این گیاه دارای بوی تند قوی و مزه شیرین تا گزنده می‌باشد. رویشگاه تصور می‌شود که منشاء اصلی این گیاه سوریه، هلند یا لهستان باشد. امروزه گیاه مزبور به صورت خودرو در سواحل دریای شمال و Angelica sylvestris در اروپا و Angelica sinensis در چین و آسیا یافت می‌شود. فرآورده‌ها دانه آنجلیکا شامل میوه‌های گیاه سنبل ختایی است که تیرماه جمع آوری شده، در هوای آزاد یا در آون خشک گردیده، سپس به وسیله خرد کردن از چترها جدا می‌شود. برگ آنجلیکا شامل بخش‌های هوایی این گیاه می‌باشد. ریشه آنجلیکا شامل ریشه و ریزوم خشک شده گیاه است. بخش‌های دارویی دانه، گیاه کامل و ریشه موارد مصرف و اثرات درمانی سنبل ختایی میوه: فوررانوکومارین‌های موجود در میوه، متوقف کننده رشد سلولی و عامل ایجاد سمیت نوری هستند. اثرات ضد اسپاسم، محرک ترشح شیره گوارشی و صفراآور میوه سنبل ختایی ، ناشی از وجود ترکیبات آماروئید آروماتیک آن می‌باشد.

اثرات ضد اسپاسم، محرک ترشح شیره گوارشی و صفراآور میوه سنبل ختایی ، ناشی از وجود ترکیبات آماروئید آروماتیک آن می‌باشد. برگ: روغن فرار و فورانوکومارین‌های موجود در برگ شدیداً موجب تحریک پوست و غشاء مخاطی می‌گردند. اثرات ضد اسپاسم، محرک ترشح شیره گوارشی و صفراآور برگ گیاه سنبل ختایی ناشی از وجود ترکیبات آماروئید آروماتیک آن است. ریشه: اثرات ضد اسپاسم، صفرراآور، محرک ترشح شیره‌های معدی دارد. خواص ریشه سنبل ختایی کم اشتهایی سوءهاضمه در طب سنتی فرآورده‌های حاصل از ریشه این گیاه به عنوان سرخ‌کننده ملایم پوست و نیز جهت درمان نقرس، برونشیت، اختلالات قاعدگی، بی‌اشتهایی، سوءهاضمه توام با گرفتگی‌های خفیف گوارشی و اختلالات کبدی و صفراوی تجویز می‌گردند. خواص برگ سنبل ختایی فرآورده‌های حاصل از برگ این گیاه به عنوان مدر و معرق تجویز می‌گردند. روش مصرف: از ریشه پودر شده و سایر فرآورده‌های جالینوسی خوراکی به صورت داخلی استفاده می‌شود. موارد منع مصرف: تاکنون هیچ‌گونه عارضه جانبی مضر و خطرناک ناشی از مصرف بجای مقادیر درمانی اندام‌های هوایی میوه این گیاه شناسایی نشده، ولی ممکن است در برخی موارد به دنبال تماس با شیره گیاه، بیماری فتودرماتوز ایجاد شود. از فرآورده‌های حاصل از اندام‌های هوایی و میوه این گیاه در هنگام بارداری نمی‌بایست استفاده شود. فورانوکومارین‌های موجود در ریشه موجب حساس ساختن پوست به نور شده که این امر خود باعث التهاب پوست در معرض پرتوهای فرابنفش می‌گردد. بنابراین توصیه می‌شود در هنگام گرفتن حمام آفتاب یا تماس با مقادیر زیاد پرتو فرابنفش، از مصرف فراورده‌های حاوی ریشه گیاه خودداری گردد. مصرف همزمان سنبل ختایی با داروهای ضد انعقاد و ضد لخته ممکن است موجب افزایش خطر خونریزی گردد. مصرف همزمان این گیاه با داروهای هپارین با وزن مولکولی کم موجب افزایش خطر خونریزی می‌گردد.